در نشست فرهنگستان علوم پزشكی بررسی شد؛
چالش های برنامه سلامت خانواده در شهرها
به گزارش اعصاب سنج، معاون بهداشت وزارت بهداشت، اظهار داشت: پویش ملی سلامت نشان داد مهم ترین مشکل ما در شهرها این است که ارتباط مناسب بین مردم و کادر سلامت شکل نگرفته است.
به گزارش اعصاب سنج به نقل از مهر، در نشست شورای آینده نگاری، نظریه پردازی و رصد کلان سلامت که با حضور رییس شورا و معاون بهداشت وزارت بهداشت برگزار گردید، موضوع اجرای برنامه سلامت خانواده و چالش ها و راهکارهای این برنامه مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در این جلسه، حسین فرشیدی معاون بهداشتی وزارت بهداشت، در سخنان خود به شرایط فعلی بهداشت در کشور و مسائل در رابطه با آن اشاره نمود و عنوان کرد: طرح مراقبت های بهداشتی اولیه PHC همیشه برای ما سرمایه عظیمی از دانش و تجربه در ایران بوده است. وی ادامه داد: در بازدیدی که اخیراً از روستاهای طرح به همراه نمایندگانی از تونس، پاکستان و کنیا داشتیم، متوجه شدیم که حدود یک سوم از جمعیت ۱۵۰۰ نفره یک روستا به عنوان نمونه از اتباع افغانستان بودند و بیشترین خدمات مربوط به واکسیناسیون، تست مالاریا و حتی مراقبت حاملگی تا زایمان را این افراد دریافت می کردند و از ۲۳ زایمان در آن روستا، ۱۸ مورد مربوط به اتباع افغان بود که برخورداری کامل اتباع افغانستان از خدمات رایگان شبکه بهداشت ما برای میهمانان خارجی جالب و شگفت آور بود. فرشیدی افزود: باتوجه به اهمیت مراقبت های بهداشتی اولیه PHC و آثار آن باارزش آن، دولت فعلی و وزارت بهداشت، بدنبال توسعه این مدل هستند و هم اکنون باتوجه به عدم پوشش مناسب خدمات سلامت خانواده در سطح شهرها، طرح پزشک خانواده در شهرها برای ما اهمیت دارد و متأسفانه پزشکان ما کوریکولوم درسی مناسب در این حوزه با محتوای آموزشی لازم را نداشته اند. معاون بهداشت وزارت بهداشت تصریح کرد: پس بهتر است مراقبان سلامت را از کارشناسان حوزه پرستاری یا مامایی در مراکز شهری داشته باشیم که پس از دو سال طرح، آن گونه که پزشکان برنامه ریزی می کنند، قصد خداحافظی و رفتن به دوره تخصص را نداشته باشند و چنین افرادی، مسئول پیگیری و درمان ساکنان شهرها خواهند بود و followup را در عرصه درمان نیز به عهده خواهند داشت. فرشیدی اذعان داشت: پویش ملی سلامت نشان داد مهم ترین مشکل ما در شهرها این است که ارتباط مناسب بین مردم و کادر سلامت شکل نگرفته و بیماریهای غیرواگیر مانند دیابت و فشار خون و سایر موارد هم با همین ارتباط باید مدیریت شوند. ایشان در ادامه اضافه کرد: حدود ۴۰۰۰ بهورز و ۶۰۰۰ نیروی بهداشتی در شبکه بهداشتی جذب شده اند و در بخش مراقبان سلامت شهری نیز حدود ۵۰۰۰ نفر جذب داشته ایم و بیماریهای دیابت، پرفشاری خون و سرطان های قابل پیش گیری از مهم ترین مشکلات سیستم سلامت به حساب می آید که عمده این بیماریها در شهرها بروز می کند برای اینکه فرهنگ سلامت را به درستی توسعه نداده ایم. در ادامه این جلسه، علیپور مشاور فنی معاونت بهداشت وزارت بهداشت، اظهار داشت: تقویت، بازسازی و توسعه نظام شبکه بهداشتی مدنظر وزارت بهداشت است که با برنامه های راهبردی ارتقای نظام ثبت، تامین منابع پایدار و تمرکز بر سلامت خانواده پیگیری می شود و با بازسازی و تجهیز واحدهای شبکه های بهداشتی موفق شدیم شرایط بهتری را ایجاد نماییم. وی افزود: از نظر تجهیزات حمل و نقل برای بهورزان تعداد ۵۴۴۲ هزار موتورسیکلت و تعدادی خودروی مورد نیاز تامین شد و در توسعه مراقبت های سلامت خانواده، تمرکز بر حفظ و ارتقای وضعیت سلامت آحاد شهروندان ایرانی و ارائه خدمات بصورت فعال در شهرهای بالای ۲۰ هزار نفر بوده است؛ به نحوی که خدماتی که ارائه می شود شامل هرگونه خدمات، باید با راهنمای مبتنی بر شواهد باشد که این امر طب سنتی را نیز در بر می گیرد. علیپور اضافه کرد: اساس این برنامه آنست که هر شهروند ایرانی یک مراقب سلامت و هر خانم ایرانی نیز یک مامای مراقب داشته باشد و هر شهروند و خانواده اش، علاوه بر مراقب سلامت سطح اول، یک پزشک خانواده نیز داشته باشند که در صورت نیاز ارجاع به وی صورت گیرد و در صورت نیاز نیز به سطوح بالاتر ارجاع داده و پیگیری ها صورت می گیرد. وی افزود: در سطح جهانی، برنامه های سلامت خانواده و پزشکی خانواده، واجد مفهوم و واژه خانواده است و خانواده محور بودن مبنای طرح توسعه سلامت خانواده است. مشاور فنی معاونت بهداشت وزارت بهداشت اظهار داشت: در این طرح، مراقب سلامت به عنوان رکن اصلی است که می تواند کارشناس بهداشت یا پرستاری باشد و باید یک کارشناس مامایی نیز در ازای هر بلوک ۳۰۰۰ نفره در نظر گرفته شود و رکن دیگر این برنامه، یک پزشک خانواده با حداقل مدرک پزشکی عمومی و گذراندن آموزش های لازم است و در مرکز جامع سلامت دندانپزشک، کارشناسان ناظر، کارشناس سلامت روان، کارشناس تغذیه و دیگر حرفه های مورد نیاز نیز حضور دارند. علیپور به پایگاه ارائه خدمات سلامت اشاره نمود و عنوان داشت: در سطوح اولیه ارائه خدمات سلامت، پایگاه های سلامت خانواده را خواهیم داشت و سپس با ظرفیت ۴ بلوک از چنین زیرمجموعه هایی؛ مرکز خدمات جامعه سلامت را داریم که در آن خدمات تجمیع می شوند و تعداد ۴۰ تا ۸۰ هزار نفر را پوشش می دهند و در این سطح کارشناسان بهداشت محیط، بهداشت حرفه ای و مدیریت سلامت هم جزو برنامه هستند. وی افزود: در اجرای این برنامه، اطلاع رسانی عمومی و توجیه مردم درباب برنامه سلامت خانواده خیلی مهم است. علیپور اظهار داشت: تشکیل ستاد راهبری در استانها، شهرستان ها و…، همچون مسائلی است که باید در نظر گرفته شود و در مجموع در ۲۸ گام باید اجرائی شود تا این الگوی جامع قابلیت ارائه خدمات داشته باشد، چونکه در این سطح شرایط قدری پیچیده تر است و تامین منابع ملی پایدار برای این برنامه لازم است و تا حالا تلاش بر آن بوده است که ظرفیتهای غیردولتی هم با تمام محدودیت ها دیده شود. وی ادامه داد: تا حالا ۵۴ پایگاه سلامت خانواده جدید با جذب ۱۲۷۵ کارشناس مراقب آغاز به کار کرده و استانداردهای این طرح شامل این است که به ازای هر ۲۰ تا ۴۰ هزار نفر یک پزشک مسئول فنی در شبکه باشد و در سطح عملیاتی نیز پزشک ارجاع در سطح ۲ به ازای هر ۳۰۰۰ نفر و محاسبات سایر هزینه ها نیز انجام شده است و با سازمان برنامه بودجه هماهنگی هایی جهت تحقق بودجه انجام شده است. علیپور درباب بسته های خدمتی، اظهار داشت: بسته های خدمتی نیز باید خاصیت های استاندارد داشته باشد و این بسته ها به گروه سنی فرد بستگی دارد و هر فرد بمحض رسیدن به گروه سنی مدنظر، باید آنرا دریافت کند و خدماتی مانند خطرسنجی قلبی عروقی، غربالگری سرطان ها و..، در این راه با اطلاع رسانی اولیه به خود فرد از چند روز قبل در موعد اعلام شده ارائه خواهند شد. وی بیان داشت: یکی از ارکان اصلی این برنامه، استقرار برنامه یکپارچه سلامت الکترونیک است پس بلوک بندی جغرافیایی بر روی Health GIS و انتصاب ۲ مراقب به هر بلوک ۳۰۰۰ نفره، مبنای این روش الکترونیک است. علیپور اضافه کرد: فراخوان و پالایش جمعیتی در مرحله اول شروع می شود و از اطلاعات قبلی سامانه سلامت الکترونیک استفاده می شود و با تکمیل نواقص، در نهایت، یک مجموعه اطلاعات کامل تهیه خواهیم کرد و در هر خانواده "سفیر سلامت" نیز خواهیم داشت. وی اظهار داشت: برای همه کارکنان در نظام پرداخت مراقبت سلامت، حقوق ثابت دیده شده است و مجموع پرداخت آنها برمبنای عملکرد و تشویقی نیز خواهد بود که بدان افزوده شده است. علیپور تصریح کرد: برای پزشکان Fee-for-service (FFS) هم علاوه بر این موارد دیده شده است و در صورتیکه فرد باتوجه به نظام ارجاع، به پزشکان این طرح ارجاع شود، پرداختی چندین برابر ویزیت معمول را خواهد داشت تا وقتی که این ارتباط ارجاعی تقویت شود. وی بیان داشت: قرارگاه کشوری با ۹ کمیته فنی تا حالا تشکیل شده و رؤسای دانشگاه ها با ابلاغ وزیر در اجرای این طرح همراهی می کنند و شیوه نامه اجرائی درحال بازبینی است، نظام ارجاع الکترونیک در نظر گرفته شده است و از سطوح ۱ به ۲ حدود ۱۵ درصد ارجاع داریم و سهمیه ۳۰ درصدی از ویزیت مراکز دولتی به ارجاعات سطح ۲ و بالاتر در نظر گرفته شده است و شروع این برنامه در ۴ فاز و ۱۹۴ شهر بالای ۲۰ هزار نفر جمعیت و ۶ منطقه از تهران بزرگ با جمعیت کلی ۲۷ میلیون نفر شروع شده است که در شهرهای فاز ۱ طرح پیشرفت بیشتری داشته ایم، اما در شهرهای فاز ۲ و ۳ به دلیل کمبود منابع، اجرای ضعیف تری داشته ایم و امیدواریم برمبنای میزان اجرای طرح در دانشگاه های علوم پزشکی و با حمایت بیشتر آنها، بتوانیم در سطح کشور، طرح را بهتر پیش ببریم و پاسخ دهی و آموزش نیز در بستر الکترونیک اجرا خواهد شد و هم اکنون مقرر است ۱۰ استان، تحت پوشش کامل برنامه بروند و امیدواریم بتوانیم مابقی استانها را در قالب برون سپاری جذب نماییم. علیپور افزود: برای نظارت بر این برنامه، هر سه روش خوداظهاری، بازدید دانشگاه ها از همدیگر، و بازدید از جانب وزارت بهداشت، در نظر گرفته شده است، در نظارت انجام شده، تامین و مدیریت نیروی انسانی کمترین امتیاز را گرفته است که امیدواریم بتوانیم این معضل را برطرف نماییم و در شهرهای بزرگ، متأسفانه کمبود نیروهای مراقب سلامت داریم. به عنوان مثال با یک مراقب برای ۱۰ هزار نفر، واقعاً نمی توان کاری را در این طرح پیش برد. وی بیان داشت: در سال ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱ باتوجه به اجرای نسبی طرح، با وجود آنکه هنوز تا تحقق استانداردها فاصله داریم، افزایش در بسته های خدمات مانند غربالگری سرطان پستان و تومور رحم تا ۱۰ درصد افزایش داشته ایم و در شاخص دریافت یک دفعه خدمت، ۲۵ درصد افزایش داشتیم. در ادامه این جلسه، اعضای فرهنگستان علوم پزشکی ایران به طرح دیدگاه های خود پیرامون این برنامه پرداختند. محمدجواد کبیر عضو شورای آینده نگاری، نظریه پردازی و رصد کلان سلامت، در این جلسه اظهار داشت: حدود ۶۳ درصد بیمه شدگان کشور تحت پوشش تامین اجتماعی هستند. اجرای یکپارچه این طرح به نظر می آید که قابل تحقق نباشد برای اینکه بیمه شدگان همگانی بیمه سلامت به خوبی قابل پوشش هستند، اما بیمه تامین اجتماعی تکلیفش روشن نیست. وی ادامه داد: اگر به نظام ارائه خدمت در PHC دقت کنیم، به نقش عوامل محیطی مانند سالم سازی آب و...، نیز پرداخته می شد که در شهرها قابلیت اجرا ندارد. همین طور اگر بخواهیم بر خانواده متمرکز شویم؛ باید در شهرها به اختیارات و خواسته های مردم هم باتوجه به گستردگی انتخاب های آنان در مقایسه با روستا دقت نماییم. امیدوار رضایی عضو پیوسته فرهنگستان و عضو شورای آینده نگاری نیز اظهار داشت: در نظام جمهوری اسلامی باید همه اقدامات و برنامه ها برمبنای سیاست های کلی نظام باشد و از ابلاغ سیاست های کلی سلامت ۱۰ سال می گذرد و در مجمع تشخیص مصلحت روی آن کار شده و در بند ۷ این سیاست های کلی آمده است که قانون بصورت مصوبات مجلس یا لوایح وزارتی باید زیربنای اصلی هر برنامه ای باشد که تا حالا در برنامه سلامت خانواده این نکته دیده نشده است. حسین ملک افضلی عضو پیوسته فرهنگستان و عضو شورای آینده نگاری، نظریه پردازی و رصد کلان سلامت اظهار داشت: باید در شهرها باتوجه به سطح بالای تحصیلات مردم، برنامه را بجای مراقب محور بودن، در قالب پزشک محور بودن طراحی کنیم؛ برای اینکه پزشکان جایگاه والایی برای جلب اعتماد مردم در اجرای این برنامه دارند و مراقبان سلامت زیر نظر پزشکان فعالیت کنند. وی ادامه داد: پیشنهاد بنده تکمیل کار کارشناسی با کمک خبرگان این عرصه و داشتن صبر لازم پیش از شروع عجولانه برنامه فعلی است که منابع را به هدر خواهد داد و این برنامه قرار نیست تمام مشکلات حوزه سلامت یا PHC را حل کند و باید منابع مالی و انسانی آن تامین شود و در نگاه حداکثری باید مشکلات انباشته PHC در سنوات گذشته را با کمک آن حل کرد. علی حائری عضو پیوسته و عضو شورای آینده نگاری، نظریه پردازی و رصد کلان سلامت نیز در این جلسه اظهار داشت: در بحث طب سنتی ما نیاز به کنترل کیفی داریم. دقت کنیم که چون بهورزان آموزش لازم و استاندارد داشته اند در PHC موفق بودند و اگر استاندارد نباشد بطورمثال در مقوله استفاده از طب سنتی این مراقبت، مشکل آفرین خواهد بود. در ادامه، معاون بهداشت وزارت بهداشت در جمع بندی پایانی خود از دیدگاه های مطرح شده عنوان کرد: استفاده از تجربیات باارزش استادان حاضر که برخی خود نیز مسئولیت معاونت بهداشتی را داشتند برای ما فرصت مهمی است. هم اکنون با تاکید وزیر بهداشت بر روی مراقبان سلامت به عنوان نیروهای اصلی، به کارگیری این نیروها بهتر از پزشکان با روش برون سپاری است که اساساً برای طب جامعه نگر آموزش ندیده اند، بلکه در بیمارستان ها با رویکرد تخصصی و علم روز آموزش دیده اند و واقعیت این است که پزشکان فعلی ما در مدیریت بهداشت عمومی توانایی ندارند و باید ۶ سال آموزش بدهیم تا افراد مناسب این فضای کاری تربیت نماییم. وی اظهار داشت: شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر هم اکنون از ساختار پزشک خانواده و نظام ارجاع بهره مند هستند و مراقب سلامت از نظر ما باید در حیطه سواد سلامت آموزش موردنیاز را ببیند و این الزاماً مربوط به دانش تخصصی نیست. برای اینکه به عنوان نمونه؛ ما جراحان فوق تخصصی داشته ایم که با برنامه های غربالگری همین مراقبان سلامت، پرفشاری خون آنها مشخص شده است و خودشان دنبال سلامت خود نبودند. فرشیدی اضافه کرد: بحث سلامت روان برای این مراقبان اولویت دارد و در مراکز سراج با کمک روانشناسان بدنبال تمرکز بر روی وجوه اجتماعی سلامت روانی هستیم که اغلب مغفول می ماند و برنامه ما شروع شده است و در ۱۹۴ شهر و ۶ منطقه حاشیه ای تهران، مراقبان ما مشغول کار هستند و راهنماهای این برنامه مختصر و کوتاه است و برای پرفشاری خون و غیره نیاز به اطلاعات تخصصی نداریم. وی افزود: در سال ۱۴۰۳، وزارت بهداشت چندین برنامه مهم شامل تقویت شبکه با رویکرد برنامه سلامت خانواده، جوانی جمعیت، کنترل بیماریهای غیرواگیر، پویش کنترل سرطان را در اولویت کاری خود دارد. در این جلسه، فاطمه درخشانی عضو پیوسته و عضو شورای آینده نگاری، نظریه پردازی و رصد کلان سلامت در بیان دیدگاه خود اظهار داشت: در این طرح به بحث پرداخت بیمه ها در مقایسه با دوره های گذشته که پزشک خانواده را اجرا می کردیم کمتر توجه شده است. وی همین طور اضافه کرد: در اجرای طرح پزشک خانواده در تجربه ای که ما داشتیم، مردم به پزشک عمومی اعتماد کافی نداشتند. حالا که مقرر است مراقب سلامت با مدرک کارشناسی، مسئولیت این برنامه را داشته باشد، باید ببینیم اعتماد مردم تا چه حد است. دیگر اعضای نشست شورای آینده نگاری، نظریه پردازی و رصد کلان سلامت نیز در این نشست نکاتی را برای اجرای بهتر برنامه سلامت خانواده گوشزد کردند.
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب